انواع روشهای لکه گیری پارچه و لباس
انواع روشهای لکه گیری
تعریف لکه
اثر چرک یا کثیفی باقی مانده روی پارچه یا سطوح دیگر لکه نامیده می شود. هر چرک یا لکه ای از ذرات خارجی بسیار ریزی تشکیل می شود که بر سطح آلوده شده بر اثر جذب و کششی فیزیکی باقی است. نیرویی که این آلودگی را بر سطوح نگه میدارد کشش چسبندگی یا سطحی نامیده می شود. لکه ها همیشه در پوششی بسیار نازک از چربی به نام میکروپلیکول محافظت می شود.
لکه زدایی یا لکه گیری چیست؟
مجموعه ای از روشها که برای زدودن لکه و آلودگی از الیاف پارچه به کار می روند را لکه گیری می نامند. به دلیل تنوع زیاد الیاف و پارچه های موجود و همچنین زیاد بودن انواع لکه, لکه گیری عملی ظریف و پیچیده است. بر اساس طبقه بندی فدراسیون رنگرزی و خشکشویی کشور فرانسه لکه ها به شش طبقه تقسیم می شوند:
دسته اول:لکه های چرب که بسیار گوناگون هستند مانند:روغن, کره, روغن سوخته, رنگ, شمع. این لکه ها قابل حل شدن در آب نیستند و فقط در حلال های آلی قابلیت حل شدن دارند.
دسته دوم: لکه های کم چربی با مبدا حیوانی مانند: خون, تخم مرغ, عرق بدن, ادرار. این لکه ها در آب حل می شوند و در مقابل حلال ها حساس نیستند.
دسته سوم: لکه های بدون چربی با مبدا گیاهی رنگی مانند: میوه ها, علف و گلها. این لکه ها گاهی قابل حل در آب بوده وبیشتر باید با حلال های مخصوص لکه های رنگی مورد لکه زدایی قرار گیرند.
دسته چهارم: لکه های فلزی که در اثر نمکهای فلزی به وجود مب آیند مانند: زنگار, مرکب بر پایه آهن, لکه های ایجاد شده در تماس با نقره و جواهرات. این لکه ها هم در آب و هم در حلال های معمولی غیر قابل حل هستند و فقط به وسیله اسیدهایی که آن نمکها را در خود حل می کنند لکه زدایی می شوند.
دسته پنجم: لکه های شیمیایی که بر اثر مواد شیمیایی معدنی یا آلی بر روی پارچه یا بر روی رنگهای شیمیایی که الیاف پارچه با آن رنگرزی شده اند به وجود آمده است. حلال های رایج برای این نوع لکه ها آب ژاول, تنتورید, الکل و آستون هستند که استعمال آن به وضع لکه بستگی دارد.
دسته ششم: لکه های مختلط که آلودگی فرآورده های غذایی مانن سس, شیرقهوه, شکلات و شیرکاکائو از این دسته اند. به محض اینکه لکه روی پارچه پیدا شود برای از بین بردن آن باید دستورات زیر را اجرا کرد.
- ابتدا علت و نوع لکه را که از چه موادی است پیدا کنید.
- نوع پارچه را به خصوص از لحاظ قابل شست وشوبودن تعیین کنید.
- در جنس و رنگ پارچه وهمچنین نوع ماده ای که برای رنگ کردن آن بکار رفته است دقت کنید.
- طرحی را که برای رفع لکه در نظر دارید قبلا تعیین کنید.
- هر نوع ماده شیمیایی را که می خواهید بکار ببرید روی تکه ای از پارچه امتحان کنید و اگر می خواهید پارچه را بشویید لکه را قبل از شستن از بین ببرید.
- به خاطر داشته باشید که آب داغ بعضی از لکه ها را ثابت می کند مانند لکه تخم مرغ و خون و نیز لکه های چای و قهوه قدیمی و عصاره بسیاری از میوه ها.
روش از بین بردن انواع لکه روی پارچه های قابل شست وشو و غیر قابل شست وشو:
الف) از بین بردن لکه ها روی پارچه های غیر قابل شست وشو:به طور کلی سه روش اساسی برای پاک کردن انواع لکه از روی این گونه پارچه ها وجود دارد.
- پاک کردن لکه به وسیله محلولهایی مانند تتراکلروکربن یا بنزین با استفاده از ابر یا برس.
- بی رنگ کردن لکه به وسیله آب اکسیژنه و اسید اگزالیک( جوهر ترشک) یا آب ژاول.
- تمیز کردن لکه به صورت خشک به وسیله خمیری از پودرهای جذب کننده مانند گچ فرانسوی یا پودر تالک.
از بین بردن انواع لکه روی پارچه های قابل شست وشو: برای برطرف کردن لکه خون و چسب و هر گونه لکه ای که دارای مواد قندی است اگر پارچه رنگی باشد ابتدا محل لکه را به وسیله اسفنج با تتراکلروکربن شسته سپس با آب سرد تمیز کنید. پس از آن محل لکه را با اب صابون نیمه گرم بشویید تا لکه کاملا پاک شود. چنانچه اینگونه لکه ها روی پارچه های نخی و کتانی سفید اثر بگذارد ابتدا محل لکه را در آب سرد فرو برده و بشویید سپس با آب گرم و صابون لکه را کاملا از بین ببرید. اگر لکه کاملا پاک نشد می توانید از محلول نمک ۵/۴ واحد نمک و ۲واحد آب استفاده کنید.